Ahmet Arda Ersöz: Türkiye Cumhuriyeti Deniz Kuvvetleri Gabya Sınıfı Fırkateynleri
Gabya Sınıfı fırkateynler Türk Deniz Kuvvetleri'ne ait gemilerdir. Gabya Sınıfı firkateynler ABD’den devredilen Oliver Hazard Perry sınıf fırkateynlerden oluşur. Yeri gelmişken Fırkateynlerden biraz bahsedelim. Fırkateyn veya Firkate büyük gemileri destekleyen nispeten küçük gemilerdir. Günümüz batı donanmalarında destroyere denk gelmektedir.
(Gabya Sınıfı Firkateynleri)
Modernizasyonu
G sınıfı fırkateynler GENESİS (Gemi Entegre Savaş İdare Sistemi) adlı bir Türk Dijital muharebe yönetim sisteminin güçlendirilmesini içeren önemli bir modernizasyon programına tabi tutuldu. Bu güçlendirmeyi yapan firmalar ise TDK, Havelsan idi[5]. İlk GENESIS yükseltilmiş gemisi 2007 yılında teslim edildi ve son teslim tarihi 2011 olarak planlandı [6] [7]. GENESIS gelişmiş muharebe yönetim sistemi aşağıdaki özellikleri ve yetenekleri içerir[8].
• Modern ve güvenilir sistem
• Yüksek performans
• Açık mimari
• 1.000’den fazla taktik hedefi izleme
• Modern dijital sensör veri füzyonu
• Otomatik tehdit değerlendirmesi
• Silah nişan imkanları
• Link-16/22 entegrasyonu
Geliştirilmiş Deniz Serçesi ESSM için 8 hücreli Mk-41 VLS'nin eklenmesi, Mk-92 yangın kontrol sisteminin Lockheed Martin tarafından yükseltilmesi dahil[9] AN/SPS-49'un yerini alacak yeni bir gelişmiş SMART-S Mk2 3D hava arama radarının güçlendirilmesi[10]. Yeni bir uzun menzilli sonar eklenmesi[11] [12] Mk-41 VLS, Oliver Hazard Perry sınıfı fırkateynlerin Avustralya yapımı türevleri olan Kraliyet Avustralya Donanması'nın Adelaide sınıfı fırkatelerine kurulumlarına benzer şekilde Mk.13 fırlatıcılarının önüne yerleştirilecek. TCG Gediz, sınıfta Mk 41 VLS kurulumunu alan ilk gemi oldu. [3] Bu sınıfın 8 adet gemisi aşağıda ayrıntıları ile bulunmaktadır.
Gabya Sınıfı Genel Karakteristiği
Genel Gabya sınıfı Fırkateyn sınıfıdır. Temel ağırlığı 4.100 tondur. Tam dolu hali ortalama olarak 4.166 tondur. Uzunlukları ortalama olarak 135,6 m (444 ft 11in ) dir. Genişliğinin ortalaması 13,7 m (44ft 11 in ) dir. Çekiş 6,7 m (22 ft 0 in). İtme gücü 2 × GE LM 2500 gaz türbini, 41.000 hp (31 MW) 1 pervane ve 2 × pruva pervanesi içermektedirler. Hız 30 knot (56 km/sa; 35 mph) menzilleri ise ortalama olarak 5.000 nmi (9.300 km) at 18 kn (33 km/sa) dir. Kişi kapasiteleri ortalama olarak 222 (19 subay, 203 asker). Sensörleri ise Savaş Yönetim Sistemi: GENESIS (Gemi Entegre Savaş İdare Sistemi) [1] bulundurmaktadır. Arama radarı SMART-S Mk2 [2]
Gabya Sınıfı Silah Donanımı
1 × Mk 15 Phalanx CIWS, 1 × Oto Melara 76mm DP top, 8 × Harpoon SSM, 40 × SM- 1 MR SAM(RIM-66E versiyonu), 32 × ESSM launched from Mk-41 VLS[3] (MK25 Quadpack kutuları kullanılarak MK-41 göz başına 4 ESSM füzesi, toplam 8 göz) [4], Two Üçlü Mark 32 Denizaltı karşıtı savaş torpido tüpleri ileMark 46 veya Mark 50 Denizaltı karşıtı savaş torpidoları içermektedir. Uçak mevcudiyeti olarak ise 1 × S-70B Seahawk veya AB-212 (ASW/ASuW/EW) içermektedir.
1- TCG Gaziantep USN'deki Adı: Clifton Sprague (FFG-16))
(TCG GAZİANTEP)
Oliver Hazard Perry sınıfı güdümlü füze firkateynlerin onuncusu olup II. Dünya Savaşı'nda Leyte deniz savaşı kahramanı Clifton A. F. Sprague'un (1896-1955) adından isimlendirilmiştir. 27 Ağustos 1997 TCG Gaziantep olarak Türkiye Cumhuriyetine transfer edilmiştir. Hemen sonrasında ise Türkiye Cumhuriyetinin G Sınıfı firkateynlerinden biri haline geldi. Şu an hâlâ hizmet vermektedir.
1.1. Geminin Karakteristiği
Tam ağırlığı 4.100 ton olan gemi tam ağırlık durumunda 4.200 ton taşıyabilmektedir. Geminin uzunluğu 138 m, genişliği 14m, çekişi ise 6.7 m’dir. Gemide 2 adet General Electric LM2500-30 gaz türbini bulundurmaktadır. Bu motor General Electiric CF6 uçak motorunun bir türevidir.
(General Electric LM2500)
Geminin hızı 29 knot (54 km / sa) dur . İçinde 21 Subay 99 Astsubay, 13 uzman Erbaş, 48 Erbaş içermektedir. Ayriyeten Helikopter AB-212 , Sea Hawk (Denizaltı Savunma Harbi, Elektronik Harp, Suüstü Harbi) içermektedir. TCG Gaziantep firkateynin içinde 4 adet sensör ve işleme sistemleri bulunmaktadır. Bunlar : AN/SPS-49 hava arama radarı, AN/SPS-55 yüzey arama radarı, CASve STIR atış kontrol radarı, AN/SQS-56 sonardır. Bunun yanında kendisinde bulunan tek bir harp tuzağı vardır o ise AN/SLQ-32 dir.
1.2. TCG Gaziantep Silah Donanımı
Bir OTO Melara Mk 75 76 mm/62 kalibre deniz silahı, iki Mk 32 üçlü-tüp (324 mm) rampaları Mark 46 torpido, bir Vulcan Phalanx CIWS; dört .50-kaibre (12.7 mm) makineli tüfek, bir Mk 13 Mod 4 tek kollu rampa, Harpoon anti-gemi füzeleri ve SM-1MR Standard anti- gemi/uçak füzeleri (40 yuvarlak şarjör) bulundurmaktadır. Ayriyeten kendisinde SH-60 LAMPS III Helikopter bulundurmaktadır.
Not: 2004 yılı itibarıyla, bu sınıfın tüm aktif ABD yapımı Mk13 silah sistemleri kaldırılmıştır.
2-TCG Giresun (F-491) USN'deki Adı: USS Antrim (FFG-20)
(TCG Giresun)
Kardeşi TCG Gaziantep gibi Oliver Hazard Perry sınıfı Firkateyndir. TCG Giresun Marmaris Aksaz’da 3 nolu parmak iskelesinde bulunmaktadır. 1 adet helikopter pisti ve 2 adet helikopter hangarı olmak üzere aktif olarak üzerinde 2 adet SH60 ve benzer boyutlardaki helikopteri konuşlandırabilmektedir. 1981 yılında San Francisco'da üretilmiş, sırası ile 1990 ve 1995 yıllarında büyük tadilatlara gidilmiştir.
2.1. TCG Giresun Görevleri
TCG Giresun çok önemli görevlerde rol oynamıştır. Bu rolleri anlatmamız gerekirse;
2.1.1. Korsan Avı
1951 sayılı Birleşmiş Milletler kararı uyarınca Türkiye'nin de içinde yer aldığı bir temas grubu oluşturulmuş, bu kapsamda oluşturulması planlanan uluslararası deniz gücüne Türkiye'den bir firkateyn görevlendirilmişti. Bu göreve 2 adet AB-212 Helikopteri, 1 adet Sualtı Taarruz Timi ve 1 adet Sualtı timi gönderilmişti. Bu birlikleri taşımak için seçilen ve gönderilen gemimiz ise TCG Giresun idi. Bu sayede ilk defa bir Gabya sınıfı firkateyn bir bölgede görevlendirilmişti. Bu operasyonun sebebi : sorumluluk sahasında ticari trafiğin emniyetini sağlamak, Aden Körfezi'nde deniz ticaret yollarındaki uluslararası güven ortamını tesis etmek ve tüm ülkelerin deniz haydutluğu ile mücadelede imkân ve kabiliyetlerini geliştirmek olarak belirlenmiştir.
2.1.2. Libya İç Savaşı
2011 yılında Libya iç savaşında TCG Giresun ikinci kez görevlendirilmiştir. Türk vatandaşlarının tahliyesi ve Akdeniz'de NATO'nun Libya'ya koyduğu deniz ablukasında görev yapmıştır.
2020 yılında Libya açıklarında görev yapan Türk Deniz Görev grubundan görev almıştır[1].
2.2. TCG Giresun Gemisinin Karakteristiği :
Kişi kapasitesi 15 subay ve 190 asker ayrıca SH-60 LAMPS kıtası yaklaşık 6 pilot subay ve 15 asker koruyucu içermektedir. Bunun haricinde her özelliği kardeşi TCG Gaziantep ile aynıdır.
2.3. TCG Giresun Gemisinin Silah Donanımı
Bir OTO Melara Mk 75 76 mm/62 kalibre deniz silahı, iki Mk 32 üçlü-tüp (324 mm) rampaları Mark 46 torpido, bir Vulcan Phalanx CIWS; dört .50-kaibre (12.7 mm) makineli tüfek, bir Mk 13 Mod 4 tek kollu rampa Harpoon anti-gemi füzeleri ve SM-1MR Standard anti-gemi/uçak füzeleri (40 yuvarlak şarjör) içermektedir. Bunun yanında SH-60 LAMPS III’ helikopter de içermektedir.
Not: 2004 yılı itibarıyla, bu sınıfın tüm aktif ABD yapımı Mk13 silah sistemleri kaldırıldı.
3- TCG Gemlik (F-492) USN'deki Adı: USS Flatley (FFG-21) ( TCG GEMLİK (F492) )
(TCG Gemlik (F-492))
TCG Gemlik gemisi de kardeşleri gibi Gabya Sınıfı bir fırkateyndir. 27 Ağustos 1998 de ABD’den satın alınmıştır. En önemli özelliği GENESİS modernizasyonunun ilk uygulandığı gemi olmasıdır. Şu anda aktif hizmet durumundadır.
3.1. TCG Giresun Gemisinin Karakteristiği
Bu geminin karakteristik her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliği kapsamaktadır.
3.2. TCG Silah Donanımı
Bu geminin silah donanımı açısından her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliktedir.
4- TCG Gelibolu (F-493) USN'deki Adı: USS Reid (FFG-30) ( TCG Gelibolu (F-493) )
(TCG Gelibolu (F-493))
TCG Gelibolu gemisi de kardeşleri gibi Gabya Sınıfı bir firkateyndir. Güdümlü füze donanımlı Oliver Hazard Perry sınıfı fırkateyn'in 21. gemisi USS Reid (FFG-30) olarak ABD Deniz Kuvvetleri'nde hizmet etmiştir. İsmini denizci Samuel Chester Reid (1783-1861)'den almıştır.
18 Ağustos 1990'da Reid, belirlenmiş rotası dışına çıkan bir Irak tankerinin geçiş yönüne ateş ederek Çöl Kalkanı Operasyonu’nun ilk atışlarını yapmıştır.
25 Eylül 1998’de ABD Donanması'ndan emekliye ayrılmış ve 5 Ocak 1999’da TCG Gelibolu (F-493) adını alarak Türkiye’ye satılmıştır. Sancak çekme töreni 23 Şubat 1999 tarihinde San Diego, ABD'de yapılmıştır. Birleşmiş Milletler'in (UN) Lübnan görevini yerine getirmiştir.
4.1. TCG Gelibolu Genel Karakteristik
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliği kapsamaktadır.
4.2. TCG Gelibolu Silah Donanımı
Kendisinin geminin karakteristik her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliği kapsamaktadır.
5- TCG Gökçeada (F-494) USN'deki Adı: USS Mahlon S. Tisdale (FFG-27)
(TCG Gökçeada (F-494))
Oliver Hazard Perry sınıfı güdümlü füze fırkateynlerinin ondokuzuncusu olup ismini komutan Mahlon Street Tisdale'den (1890-?) almıştır. 23 Ocak 1978'de San Pedro Kaliforniya'da FY78 programı dahilinde Todd Tersanelerine ısmarlanan fırkateynin yapımına 19 Mart 1980'de başlanmış ve 7 Şubat 1981'de bitirilip denize indirilmiştir. 20 Şubat 1998'de onarımdan geçirilerek 5 Nisan 1999'da Türk Deniz Kuvvetleri'ne verilmiştir. 22 Temmuz 1999 tarihinde Türk Bayrağı çekilen TCG Gökçeada, Deniz Kurmay Yarbayı Mehmet Ali Aygen komutasında 27 Eylül 1999 tarihinde Türkiye'ye intikal etmiştir.
5.1. TCG Gökçeada Genel Karakteristik
Kendisinin geminin karakteristik her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliği kapsamaktadır.
5.2. TCG Gökçeada Silah Donanımı
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliği kapsamaktadır.
6- TCG Gediz (F-495) USN'deki Adı: USS John A. Moore (FFG- 19))
(TCG Gediz (F-495))
Oliver Hazard Perry sınıfı güdümlü füze fırkateynlerin on birincisi olup II. Dünya Savaşı'nda görevi başında ölen denizaltı komutanı John A. Moore'un (1910–1944) adından isimlendirilmiştir. 28 Şubat 1977'de San Pedro Kaliforniya'da FY77 programı dahilinde Todd Shipyards'a ısmarlanan fırkateynin yapımına 19 Eylül 1978'de başlanmış ve 20 Ekim 1979'da bitirilip denize indirilmiştir. 14 Kasım 1981'de görevlendirilen gemi, 1 Eylül 2000'de Türk Deniz Kuvvetleri'ne verilmiştir.
6.1. TCG Gediz Genel Karakteristik
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Gaziantep ile aynı özelliği kapsamaktadır.
6.2. TCG Gediz Silah Donanımı
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Gaziantep ile aynı özelliği kapsamaktadır.
7- TCG Gökova (F-496) USN'deki Adı: USS Samuel Eliot Morison (FFG-13))
(TCG Gökova (F-496))
Oliver Hazard Perry sınıfı güdümlü füze fırkateynlerinden olup deniz tarihçisi Samuel Eliot Morison 'un (1887-1976) adından isimlendirilmiştir. 11 Nisan 2002 tarihinde TCG Gökova (F 496) olarak Türkiye'ye transfer edildi ve ardından Türk Donanması tarafından hemen G sınıfı bir fırkateyn haline getirildi. 2020 yılı itibarıyla halen aktif hizmettedir.
7.1. TCG Gökova Genel Karakteristik
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Gaziantep ile aynı özelliği kapsamaktadır.
7.2. TCG Gökova Silah Donanımı
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Gaziantep ile aynı özelliği kapsamaktadır.
8- TCG Göksu (F-497) USN'deki Adı: USS Estocin (FFG-15))
(TCG Göksu (F-497))
TCG Göksu (F-497), (Birleşik Devletler Donanması'ndaki adı: USS Estocin (FFG-15)) Türk Deniz Kuvvetleri'nin fırkateynlerinden birisidir. Oliver Hazard Perry sınıfındandır. ABD Güvenlik Yardım Programı kapsamında 3 Nisan 2003'te Türk Deniz Kuvvetleri'ne verilmiştir.
ABD Dönemi
Adı, Amerika Birleşik Devletleri Donanması subaylarından Michael J. Estocin'nden gelmektedir. Borda Numarası (FFG-15)'tir. 27 Şubat 1976'da Bath Iron Works tersanesine sipariş edilmiştir. Oliver Hazard Perry sınıfı bir fırkateyn olarak tasarlanmıştır. 2 Nisan 1979'da kızağa konmuş, 3 Kasım 1979'da denize indirilmiş, 10 Ocak 1981'de Birleşik Devletler Donanması hizmetine girmiştir. 1980'ler, 1990'lar boyunca Amerika Birleşik Devletleri Donanması'nda çeşitli hizmetlerde bulunmuş ve 3 Nisan 2003'te Güvenlik Yardım Programı dolayısıyla Türk Deniz Kuvvetleri'ne verilmiştir.
Türkiye Dönemi
3 Nisan 2003'te Türk Deniz Kuvvetleri hizmetine giren geminin adı Göksu Nehri'ne istinaden TCG Göksu olmuştur. Borda numarası ise (F-497) olarak belirlenmiştir. Halen aktif olarak hizmet etmektedir.
8.1 TCG Gökçeada Genel Karakteristik
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliği kapsamaktadır.
8.2. TCG Gökçeada Silah Donanımı
Kendisinin karakteristik her özelliği TCG Giresun ile aynı özelliği kapsamaktadır.
KAYNAKÇA
1. Ship Integrated Combat Management System (GENESIS) 8 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Undersecretariat for Defence Industries, Turkey
2. "Archived copy" (PDF). 30 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2008.
3. "Turkishnavy.net: First Turkish Perry With Mk-41 VLS". 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
4. Lockheed Martin to Upgrade Ship Defense System on Turkish Navy Frigates 4 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lockheed Martin, 17 February 2009.
5. http://www.raytheon.com/businesses/rtnwcm/groups/public/documents/cont ent/rtn09_bus_genesis_pdf.pdf[ölü/kırık bağlantı]
6. GENESIS project 21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Turkish Navy
7. http://www.afcea.org/signal/articles/anmviewer.asp?a=2387&print=yes 5 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. SIGNAL Article
8. "Ship Integrated War Administration System (Genesis)". 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
9. "Arşivlenmiş kopya". 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
10. "Archived copy" (PDF). 30 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2008.
11. "MK 41 Naval Vertical Missile Launch Systems Delivered". 30 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
12. US approves $227 mln Lockheed arms sale to Turkey
13. "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020.
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
