Avrupa ve Türk Havacılığının Buluşma Noktası: A400M
A400M, taktik ve stratejik nakliye ile havada yakıt ikmali gibi görevleri yerine getirebilen bir kargo uçağıdır. Helikopter ya da zırhlı personel taşıyıcı benzeri büyük boyutlu araçların nakline olanak tanıyacak kadar geniş kargo bölmesiyle A400M; 8.900 kilometre menzile ve takribi 37 ton taşıma kapasitesine sahiptir.
Türkiye’nin bugün hem tedarikçi hem de endüstriyel partner konumunda bulunduğu A400M projesi 1985 yılında başlatılmıştır. Almanya, Belçika, Fransa, İtalya, Portekiz, İngiltere ve İspanya’nın katıldığı, Future Large Aircraft (Geleceğin Büyük Uçağı) adı verilen projeye, Türkiye’nin resmi olarak dahli ise 1989 yılında gerçekleşmiştir. Fakat ilerleyen yıllarda İtalya ve Portekiz programdan çekilmiştir. Ayrıca proje grubu, bir limited şirket haline gelmiş ve bahsi geçen şirket de Avrupalı bir havacılık firması tarafından alınmıştır.
Mayıs 2003’te A400M Projesi; üyeleri Belçika, Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve İngiltere olan OCCAR (Organisation Conjointe de Coopération en matière d'Armement/ Müşterek Savunma Projeleri İş Birliği Teşkilatı)’a entegre edilmiştir.
2019 yılı itibariyle projede, sipariş miktarlarının tedarikçi ülkelere dağılımı şu şekildedir:
- Malezya: 4 adet,
- Belçika: 7 adet,
- Fransa: 50 adet,
- Almanya: 53 adet,
- Lüksemburg: 1 adet,
- İspanya: 27 adet,
- Türkiye: 10 adet ve
- İngiltere: 22 adet.
Önceleri Türk Hava Kuvvetleri için 26 adetlik alım planlanmasına karşın, nihai tedarik miktarı 10 adet olarak belirlenmiş ve bu çerçevede 1, 496 milyar avro tutarında bir sözleşme imzalamıştır. Fakat zaman içerisinde projede çeşitli maliyet artışları yaşanmış ve Türkiye 111 milyon avro ilave ödeme ile 83 milyon avro mali yardım taahhüdünde bulunmuştur.
Gecikmelerden ve maliyet aşımlarından muzdarip olan projede, ilk uçuşun 2008’de icra edilmesi planlanırken, 11 Aralık 2009’da gerçekleştirilebilmiştir. İlk uçak teslimi ise Fransız Hava Kuvvetlerine, 30 Eylül 2013’te yapılmıştır. Bunun ardından Fransız Hava Kuvvetlerine bir teslim daha yapılmış ve projede uçaklarını teslim almaya başlayan ikinci ülke ise Türkiye olmuştur.
Türk Hava Kuvvetlerine MSN009 kuyruk numarasını taşıyan ilk uçağı, 4 Nisan 2014’te teslim edilmiş ve uçak, İspanya’nın Sevilla kentinden, Kayseri’de konuşlu bulunan 12’nci Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığına 16 Nisan’da getirilmiştir. Müteakip teslimatlarla birlikte, Türk Hava Kuvvetlerinin envanterindeki A400M sayısı, Haziran 2019’da 8’e yükselmiştir. Teslimatların tamamlanması için ise 2022 tarihi öngörülmektedir. Ek olarak bugüne kadar, küresel çapta A400M filosu, 53.000 uçuş saatini geride bırakmıştır.
A400M tedarik zincirinde yer alan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin tasarım ve üretimini üstlendiği komponentler şunlardır:
- Ön orta gövde,
- Arka gövde üst bölümü,
- Paraşütçü kapıları,
- Acil çıkış kapısı,
- Arka üst kaçış kapağı,
- Kuyruk konisi,
- Kanatçıklar ve
- Sürat frenleri.
Şirket aynı zamanda A400M’in tüm iç- dış aydınlatma sistemleri (kokpit hariç) ile atık/temiz su sistemlerinin birinci derece tasarım ve tedarikten de sorumludur.
Projede Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin haricinde TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. de görev yapmakta olup; motor ön yatak çerçevesi modülü, pervane dişli kutusu destek çubukları, birincil egzoz lülesi, egzoz konisi ve özel test ekipmanları gibi iş paketlerine sahiptir.
Kaynakça:
- Türkiye’nin İlk A400M Stratejik Ulaştırma Uçağı Hizmete Girdi/ Savunma ve Havacılık Dergisi 162. Sayı
- A400M Projesi ve Türkiye: Durum Raporu/ Savunma ve Havacılık Dergisi 150. Sayı
- The Last A400M for the TurAF Will Be Delivered in 2022/ Defence Turkey Dergisi 92. Sayı
- First Turkish A400M Deilvery/ OCCAR
- First A400M Official Delivery Ceremony Held In Seville/ OCCAR
- Operation Serval- First Operational Mission for A400M Atlas/ OCCAR
- Timeline: Fraught Journey Of A400M Transport Aircraft/ Reuters
- Airbus A400M Takes Off On Long-Awaited Maiden Flight/ Deustch Welle
- FIMA’dan A400M’e... Hayalden Gerçeğe... Yılların Özlemine Kavuşuluyor... Çok Amaçlı A400M Uçağı Türk Semalarına Havalanacak!/ Can Erel
- Airbus A400M: Why Carry On?/ Europolitics
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
