Bir Fikrim Var: YAP-Yenilikçi Araştırma Projeleri
1. Kısaca kendinizden bahsedebilir misiniz?
Ben Fulya Yapar. 33 yaşında Alman vatandaşı bir gurbetçiyim. Gurbetçi kelimesini gelişi güzel kullanmıyorum. Vatanımdan ayrı geçirdiğim her gün boşa harcanmış geliyor ancak ailevi sebeplerden Türkiye’ye yerleşmiyorum. Yine de vatanımın iyiliğini düşünmediğim gün yok şu sıralar. Bu sebeple sizinle projelerimi paylaşmak isterim.
2. Projenizin ortaya çıkış hikayesini anlatır mısınız?
Cumhurbaşkanımızın işe alımlarda mülakatın kaldırılacağını duyurması üzerine aklıma gelen bir projedir. Fakat uygulanma amacı sadece mülakatın yerini almasından ibaret değildir, saymakla bitmeyecek faydalar sağlayacaktır.
3. Projenizi detaylı bir şekilde açıklayabilir misiniz?
Yenilikçi Araştırma Projeleri (YAP) Tanımlama: YAP, Türkiye’de vatandaşların her alandaki proje kayıtlarını devletin değerlendirmesine sunma fırsatıdır. Öte yandan Devletin milli bir proje kaynağıdır, veri tabanıdır. İçerik: YAP, E-Devlet üzerinden bireyin kendince yenilikçi olduğunu düşündüğü bir proje kaydını veya kendince öne çıkarılması gerektiğine inandığı bir konuyu inceleyerek araştırma sonuçlarını paylaşabileceği bir veri tabanının oluşturulması, veri tabanındaki proje kayıtlarının öncelikle devlet memurlarınca belli kriterler çerçevesinde değerlendirilmesi ve akabinde olumlu veya olumsuz değerlendirilmiş projelerin ana veya ret komisyonlarına sevk edilerek işlenmesini ve sonunda uygulanmasını veya puanlanmasını sağlar. Kapsam: Yenilikçi Araştırma Projelerinin kapsamı, okuma yazma öğrenmiş bir çocuktan başlayıp yaş sınırı olmaksızın tüm vatandaşların fikirlerini gözler önüne serme fırsatı sunacağından sınırsızdır. Hayal günücünün bu sınırsızlığını muhafaza etmek amacıyla her zaman bir ‘diğer’ şıkkının kullanıma sunulması gerekirken, bilginin doğru depolanması ve işlenebilir hale gelebilmesi için ayrıntılı bir sınıflandırma elzemdir. Bu hususta üniversitelerin fen ve sosyal bilimler bölümleri, alanları, konuları ve hatta alt başlıklarının sınıflandırması baz alınabileceği gibi, devletin araştırılmasını teşvik ettiği başlıkların ayrı ele alınması da mümkündür. Aynı zamanda bireyin düşünsel kapasitesini teşvik etme amacıyla yaşa veya öğrenim durumuna göre giderek ayrıntılı hale gelen bir sınıflandırmaya da müracaat edilebilir. Sistem bu bağlamda kendini geliştirecektir. Kişiler: Tüm okul ve üniversite öğrencileri her yıl en az bir proje kaydı sunacaktır. Gönüllülük esasına göre daha fazla proje kaydı sunulabilir. Eğitim öğretimini tamamlamış, eğitim öğretim sistemine katılmamış veya sistemden ayrılmış kimseler de gönüllülük esasına dayalı olarak proje kayıtları sunabilir. Tüm devlet memurları görevlerine ek olarak, belli aralıklarla, rast gele kendi E-devlet sistemine düşecek belli sayıdaki proje kaydını olumlu veya olumsuz şeklinde değerlendirir. Proje kayıtları aldıkları değerlendirmeye göre, ana veya ret komisyonlarına yönlendirilir. Süreç: Devlet memurları sistemde önlerine düşen kayıtları olumlu veya olumsuz şeklinde değerlendirir. Bunu yaparken proje kaydının detaylarıyla ilgilenmez. Bu ilk denetim mekanizmasının asıl hedefi ana komisyonların değerlendirilemeyecek nitelikteki kayıtlardan (spam) dolayı iş yükünün artmasının önüne geçmektir. Bu yolla, örneğin “A Z olsun” şeklindeki, bir ilkokul birinci sınıf öğrencisinin veya sistemi kilitlemek isteyen kötü niyetli kitlelerin kayıtları olumsuz değerlendirilir. Her proje kaydı, proje olarak nitelendirilemez. Her proje kaydı en az iki devlet memurunun değerlendirilmesine sunulur. Bu sayede bir devlet memurunun değerli bir projeyi tek tıkla sirkülasyondan çıkarmasının önüne geçilmiş olur. Ayrıca bu noktada proje kaydının proje kaydı sahibiyle ilişkilendirilmesi devlet memuru tarafından sağlanamayacaktır. Proje kaydı sahibinin kişisel hiçbir verisi devlet memurunun sistemine yansıtılmayacaktır. Değerlendirilmesine sunulduğu iki devlet memurundan da olumsuz değerlendirme alan kayıt ret komisyonuna yönlendirilir. Burada proje kaydının rafa kaldırılmasına, ana komisyonlara yönlendirilmesine veya silinmesine karar verilir. Silme veya rafa kaldırma kararlarına itiraz yolu açıktır. Ret komisyonunun silme veya rafa kaldırma kararına yapılan itirazlar ret kurulu tarafından değerlendirilir. Ret kurulu proje kaydına dair silme, rafa kaldırmanın devamı veya ana komisyonlara yönlendirilmesi kararını verebilir. Silmeye dair nihai karar gerekçesiyle birlikte proje sahibine iletilir. Rafa kaldırılan proje kayıtları belli aralıklarla ret komisyonunda tekrar değerlendirilir ve proje kayıtlarının silinmesine, ana komisyonlara yönlendirilmesine veya tekrar rafa kaldırılmasına karar verilebilir. Silme veya rafa kaldırma kararlarına itiraz yolu açıktır. Ret komisyonunun silme veya rafa kaldırma kararına yapılan itirazlar ret kurulu tarafından değerlendirilir. Ret kurulu proje kaydına dair silme, rafa kaldırmanın devamı veya ana komisyonlara yönlendirilmesi kararını verebilir. Silmeye dair nihai karar gerekçesiyle birlikte proje sahibine iletilir. Değerlendirilmesine sunulduğu iki devlet memurundan bir olumlu bir olumsuz değerlendirme alan proje kaydını sistem üçüncü bir devlet memuruna otomatik olarak sunar. Bu devlet memurunun verdiği değerlendirmeye göre proje kaydı ana komisyonlara veya ret komisyonuna yönlendirilir. Ret komisyonundan, ret kurulundan veya ilk denetim mekanizması olan devlet memurlarından ağırlıklı olarak olumlu değerlendirme alan proje kayıtları ana komisyonlara yönlendirilir. Ana komisyonlar kademelerden oluşur, her kademenin proje kaydını veya projeleri değerlendirdiği belli kriterler vardır. Proje kademelerde yükseldikçe proje başarı puanı artar. Tam puan alan projeler yürütmeye sokulur. 1. kademe ana komisyon projeleri içeriği bakımından inceler. Proje'nin 1. kademeden sonra izleyebileceği yollar • Parlak fikir (özel komisyon) • Geliştirilebilir (2. kademe ana komisyon) • Zamanın ötesinde (rafa kaldırma - ret komisyonu) • Uygulanamaz (silme - ret kurulu) • Araştırma (3. kademe ana komisyon) Projeleri parlak fikir, geliştirilebilir, zamanın ötesinde, uygulanamaz ve araştırma şeklinde ayrıştırılır. Parlak fikirler geliştirilmesi ve uygulanması devlet menfaatine olabilecek projelerdir, bunları özel bir komisyon inceleyecektir. Geliştirilebilir projeler 2. kademe ana komisyona yönlendirilir. Zamanın ötesinde projeler ret komisyonuna yönlendirilir ve bunların belli aralıklarla tekrar incelenmesi sağlanır. Uygulanamaz nitelikteki projeler ret kuruluna yönlendirilir. Proje kayıtlarındaki itiraz süreçleri aynı şekilde zamanın ötesinde ve uygulanamaz nitelikteki projeler için de uygulanır. Araştırma içerikli projeler uygulanabilirliği proje hedefi itibariyle bulunmayan fikir beyanlarıdır. Bunların puanlaması 3. kademe ana komisyon tarafından yapılır. 2. kademe ana komisyon projenin önceden belirlenmiş şablonlara uygunluk açısından denetler, eksiklikleri varsa tespit edilir. Proje sahibine projesinin eksikliklerini tamamlaması için süre tanınabilir veya re’sen eksiklikler giderilebilir. Bu aşamada projenin ana mahiyetinin net bir ifade edilmiş olması ve proje’nin sınıflandırılmasının doğru yapılmış olması gibi şekli incelemeler yapılır. Eksiklikleri tamamlanan projeler 3. kademe ana komisyona yönlendirilirken eksiklikleri tamamlanmayan projeler ret komisyonuna yönlendirilir. 3. kademe ana komisyon 2. kademe ana komisyondan gelen şekli olarak tamamlanmış projeleri ve 1. kademe ana komisyondan gelen araştırmaları belirli kriterlere göre puanlayacaktır. Bunlar yenilik, fayda, araştırma, kaynaklandırma gibi kriterlerdir, bunlar çoğaltılabilir.
4. Neden bu projeyi hayata geçirmek istiyorsunuz?
Akabinde bahsettiğim faydalarından ötürü bu projeyi ilginize sunuyorum.
5. Projenizin sektöre nasıl bir fayda sağlayacağını düşünüyorsunuz?
Fayda ve Amaçlar: Yenilikçi Araştırma Projeleri öncelikle bireyin şahsi fikirlerini duyurabilmesiyle birlikte sesinin dinlendiğini hissetmesi açısından büyük önem arz eder. Son dönemde ülkemizde yapılan yerli ve milli hamlelerin milletimizde yarattığı “yapabiliyormuşuz” inancını bir adım öteye taşıyıp “ben de yapabilirim” cesaretini topluma yerleştirme ve kendine güvenen nesillerin yetiştirilmesi bakımından değerlidir. Bireyden başlayıp toplumsal bir atılım hamlesi yaratır. Özellikle gençlerin sesini duyurabilmesi ve fikirlerinin hak ettikleri değeri alabilmesi, Teknofest’lerde gördüğümüz kıvılcımların körüklenmesi sağlanacaktır. Her yıl en az bir proje kaydı sunma zorunluluğu ile öğrencilerin, çevresi hakkında ve çerçevesi dışında düşünmesini tetikleyen ve fikirsel bir yarış başlatacaktır. Çoktan seçmeli sınav sistemleri ve ezbere dayalı eğitim modellerinin alternatifi olarak YAP, düşünen ve araştıran, düşüncelerini düzgün ifade edebilen, araştırma sonuçlarını sistematik bir şablona oturtabilen nesillerin yetiştirilmesini destekleyecektir. Bu bağlamda YAP finansman arayışına ve fizibilite çalışmalarına bir alt yapı teşkil eder. Bu projelerden alınan puanlar çoktan seçmeli sınavlara ek olarak hem akademik ilerleme hem istihdam konularında önemli bir rol oynayacak ve ilerleyen süreçlerde çoktan seçmeli sınav sisteminin tamamen yerini alacaktır. “Önemli bir tanıdığının olması” yani referans sistemi yerine “değerli bir fikrinin olması” ile kendini kimsesiz hisseden parlak gençler için, hak etmediği halde sadece birilerini tanıyor diye çıkar elde edenlere karşı ve hak etmesine rağmen hakkını elde edebilmenin ön koşulu olarak araya bir aracı sokma ihtiyacının yarattığı psikolojik travmaların önüne geçebilmesi açısından YAP çığır açacaktır. Çocukluk yaşlarından itibaren çeşitli konularda yapılan araştırma ve fikir yürütmelerin yanı sıra bir önceki projesinin üstüne katarak, fikrini geliştirerek, belki de fikrini bir hobi gibi hayatının merkezine koyarak yetişen bir nesil herhalde ülkemize değil dünyamıza şekil verecek kapasitede olacaktır. Bu kapasite ise devletin hizmetine sunulacaktır.
6. Neden size yatırım yapılması gerektiğini düşünüyorsunuz?
Ülkemin iyiliğini düşünüyorum.
7. Projeniz ile ilgili planlarınız ve hedefleriniz nelerdir, 5 yıl sonra projenizi nerede görüyorsunuz?
5 yıl sonra okullarda, mahallelerde, şehirlerde ve hatta ülke çapında YAP Puanının yüksek olması hasebiyle şenliklerle ödüllendirilen çocuklar, gençler ve yetişkinler görüyorum. Bu kutlamalardan etkilenen kişilerin daha çok düşünmeye ve araştırma yapmaya güdülendiğini görüyorum. Ekranların yozlaştırıcı değil faydalı araçlar olarak kullanılmalarının yaygınlaştığını görüyorum. Allah utandırmasın.
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
