Bloom Taksonomisi Nedir ve Eleştirel Düşünme Becerisini Nasıl Geliştirmektedir?
Bloom Taksonomisi, öğrencilerin bilişsel becerilerini kategorize eden, en temel beceri olan “bilgiyi hatırlamadan,” en zorlu beceri olan bilginin muhakeme edilmesine, yani “değerlendirmeye” kadar sınıflara ayıran bir sistemdir. Bloom Taksonomisi, genellikle eğitmenlerin eleştirel düşünmeyi teşvik etmek için ders planları ve testler oluşturması için kullandığı etkili bir araçtır.
Lee Watanabe-Crockett’e göre eleştirel düşünme becerisinin öğrencilere etkili bir şekilde öğretilmesi her zaman bir zorluktur ve bunu yapabilmek için en iyi yaklaşım, Bloom Taksonomisini öğrenmenin temeli olarak benimsemektir.
Bloom Taksonomisi, 1954 yılında Benjamin Bloom ve çalışma arkadaşları Max Englehart, Edward Furst, Walter Hill, ve David Krathwohl tarafından yayımlanan “Eğitim Kazanımlarının Sınıflaması” (Taxonomy of Educational Objectives) kitabında ortaya konulmuştur.
Bir piramit şeklinde kurgulanan taksonomide, bilişsel becerilerin sıralaması; bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme şeklindedir. Ancak bu çerçeve, 2001 yılında Lorin Anderson ve David Krathwohl tarafından yeniden gözden geçirilmiştir. Bu sayede, günümüz eğitim ihtiyaçlarına cevap veren bir niteliğe kavuşmuştur.
Orijinal taksonomi, daha çok değerlendirme sürecine yardımcı olurken yenilenmiş taksonomi planlama ve her bir öğe arasındaki tutarlılığa odaklanmıştır. Yenilenmiş Bloom Taksonomisinde, “sentez” basamağı, “yaratma” adını almış ve “değerlendirme” basamağı ile yer değiştirmiştir. Son basamak olan “yaratma,” en karmaşık veya zorlu bilişsel beceriyi ya da en azından bilişsel görevler için bir tür zirveyi temsil etmektedir. Ek olarak, bilişsel süreç ve bilgi ayrıştırılmış; olgusal, kavramsal, işlemsel ve bilişötesi bilgi olmak üzere dörde ayrılmıştır.
Orijinal Bloom Taksonomisinin Altı Basamağı
1. Bilgi: Özgül ve evrensel bilgilerin, yöntem ve işlemlerin ya da bir örüntü, yapı veya ortamın hatırlanmasını ifade etmektedir.
2. Kavrama: Bireyin, nelerin bağlantılı olduğunu ve bir materyal ya da fikri, bir diğeriyle bağdaştırmadan ya da tüm sonuçlarını görmeden değerlendirebildiği bir tür anlama ya da kavrama sürecine atıfta bulunmaktadır.
3. Uygulama: Soyut bilgilerin, özellikle somut durumlar için kullanılması anlamına gelmektedir.
4. Analiz: Bir bağlantının kurucu unsurlarına veya parçalarına, fikirlerin göreceli hiyerarşisinin netleştirileceği ve / veya ifade edilen fikirler arasındaki ilişkilerin açık hale getirileceği şekilde parçalanmasına işaret etmektedir.
5. Sentez: Bir bütün oluşturacak şekilde elementleri ve parçaları bir araya getirme sürecini içermektedir.
6. Değerlendirme: Verilen amaçlar için malzemelerin ve yöntemlerin muhakeme edilmesi sürecini ifade etmektedir.
Bloom Taksonomisinin Öğrencilere Faydası
Bloom Taksonomisi, eğitmenlerin öğrencilerin ulaşabileceği entelektüel seviyeyi belirlemelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, öğrencilerin daha ayrıntılı sorular sormalarını sağlamaktadır. Bu sayede son üç basamağa (analiz, sentez ve değerlendirme) ulaşmaya çalışan öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine de yardımcı olmaktadır.
Alford, Herbert ve Fragenheim'a göre, eğitmenler günde 300 - 400 soru sormaktadır. Bu nedenle, eğitmenlerin öğrencinin öğrenme sürecini değerlendirmenin yanı sıra, sınıf içi tartışmaları teşvik ederek bilişsel düşünceyi artırmaları gerekmektedir. Bloom Taksonomisi, bu noktada eğitmenler için kolayca uygulanabilecek güçlü bir araç olarak ortaya çıkmaktadır. Bunun nedeni, Bloom Taksonomisinin yüksek bilişsel düşünme, problem çözme, yargılama, değerlendirme ve yansıtma gibi diğer ilgili becerilerin kazanılmasını sağlama eğiliminde olmasıdır.
Bloom Taksonomisi sayesinde sorulan zorlu sorular hem bilgi temeli oluşturulmakta hem de öğrencinin öğrenme sürecini sahiplenmesi ve süreç üzerindeki gücünü hissetmesi sağlanmaktadır. Bu sayede öğrenciler karar alma ve bunu bir fikir üzerinde uygulama yönünde motive edilebilmektedirler. Temel olarak Bloom Taksonomisi, öğrencilere sadece sınıf ortamında karar alma konusunda değil; aynı zamanda, günlük hayatlarında gereken temel becerilerini geliştirmeye de yardımcı olmaktadır.
Kaynakça:
- Alford, G., Herbert, P., & Frangenheim, E. (2006). Bloom’s Taxonomy Overview. Innovative Teachers Companion. ITC Publications, 176-224.
- Anderson, L. W., & Krathwohl, D. (2001). A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives. Longman: New York.
- Bloom, B. S. (1984). Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational Goals. New York: Longman.
- Crockett, L. (2019). Future-Focused Learning: 10 Essential Shifts of Everyday Practice. Bloomington, IN: Solution Tree Press.
- Rudnicki, A. (2018). What Is the Benefit of Using Bloom's Taxonomy? https://classroom.synonym.com/benefit-using-blooms-taxonomy-6749935.html adresinden erişildi.
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
