Kara Şahin Düştü (Black Hawk Down) Filmi ve Mogadişu Muharebesi
Ridley Scott'un yönettiği, 2001 tarihli Kara Şahin Düştü (Black Hawk Down) gösterime girdiği andan itibaren kült olmaya hazır bir filmdi. Filme adını veren, UH-60 Black Hawk helikopterlerinin bulunduğu etkileyici sahnelerin, drama ve aksiyonun yanı sıra, belki de son elli yılda üzerine en az konuşulan Amerikan müdahalesini ele alıyordu. Amerikalılar kadar, Somali halkı da bu hikâyenin anlatılmasına sevinmişti.
Film, Mogadişu Muharebesini yakından gözlemleyen gazeteci Mark Bowden'ın Black Hawk Down: A Story of Modern War kitabından uyarlandı. Bowden, Somali'yi ele geçirmesi muhtemel görünen Mohammad Farrah Aidid'i yakalamak amacıyla Amerika'nın başlattığı müdahaleyi Philadelphia Inquirer dergisinde bir dizi makale olarak yayımlamıştı.
Yıllarca süren iç savaş, Somali'yi hassas bir bölge haline getirmişti. Sorunları hafifletmek için yapılan uluslararası girişimler engelleniyordu. Birçok insan açlıktan ölüyordu, çünkü gıda üretimine harcanması gereken enerji ve çabanın tamamı savaşa harcanıyordu. İnsani yardım kuruluşları tarafından yapılan gıda yardımları ise çalınıyordu ve çeşitli milis gruplarını beslemek için kullanılıyordu. Sonuç olarak, gıda tedariki sivillere ulaştırılamıyordu.
Bölgede Birleşmiş Milletler askerleri vardı, ancak görevleri zor ve tehlikeliydi. Bir yangını kontrol altına almaya çalışırken 20 Pakistanlı Birleşmiş Milletler askeri hayatını kaybetti. Uluslararası alanda durumun ciddiyetinin farkına varılmasını sağlayan olaylardan biri de bu oldu.
1993'e gelindiğinde, Somali kriz halindeydi ve Amerika, ülkeye istikrar getireceğini umarak, bir grup seçkin askeri bir görev için hazırlamaya başladı. Özel Görev Gücü, Ağustos 1993'te kuruldu ve Somali'ye gönderildi. Özel Görev Gücü, Kara, Hava ve Deniz Kuvvetlerinin özel operasyon birimlerinden askerlerinden oluşuyordu. Bravo Bölüğü, 75. Ranger Alayının 3. Taburu, C Filosu, "Delta Gücü" olarak bilinen 1. Özel Kuvvetler Operasyonel Delta Kolu, "Gece Takipçileri" olarak bilinen 160. Özel Harekât Havacılık Alayı, Hava Kuvvetleri Paraşüt Timi ve ABD Donanmasından Navy SEALs askerlerinden oluşan Özel Görev Gücü, Tümgeneral F.F. Garrison tarafından yönetilen Özel Harekât Komutanlığına bağlandı.
3 Ekim 1993'te, Mohammed Farrah Aidid önderliğindeki Habr Gidr klanının Mogadişu merkezindeki Olimpiyat Oteline yakın bir binada toplanacağı istihbaratı alındı. Ani bir baskınla Aidid ve askerlerinin ele geçirilmesi planlandı. Plana göre, Delta Gücü binaya sızacak ve hedefleri yakalayacaktı. Bu esnada Black Hawk'lar bina etrafında çember oluşturarak koruma sağlayacaktı. Hedefler, Albay Danny McKnight liderliğindeki Humvee'lere (Yüksek Hareket Kabiliyetli Çok Amaçlı Vasıta - High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle) bindirilerek bölgeden çekilecekti. 15:42'de başlayan operasyonun 45 dakika içerisinde biteceği öngörülüyordu. Bu nedenle askerler, gece görüş cihazlarını almayı ya da kurşun geçirmez yeleklerdeki çelik arka plakaları çıkarmayı gerekli görmediler.
Bowden’ın kitabının başarısının sırrı buydu. Operasyonda yapılan hataları açık yüreklilikle ortaya koyuyordu. Askerlerin genç ve tecrübesiz olduklarını, daha önce hiç bilmedikleri bir arazide görev yaptıklarını belirtiyordu. Ridley Scott ise muharebenin bu yönünü göstermemeyi tercih ediyordu. Mogadişu operasyonu zorlu ve yüksek riskliydi. Scott, olayın kahramanlık ve drama yönüne odaklanmayı tercih ediyordu. Bu nedenle Kara Şahin Düştü filmi, konusunu herhangi bir savaş filmi kadar yüzeysel ele alıyordu.
Delta Gücü askerleri, MH-6 Little Bird Helikopteriyle hedef bina çevresine indirildi. Onlar binaya sızarken, Black Hawk'lardan halatla sarkıtılan korucular binanın dört köşesine konuşlandırıldı. McKnight konvoyu da beklemeye geçti. Super 67 kodlu Black Hawk'tan halatla acil iniş yapan Er Todd Blackburn 21 metreden düştü. Başından ve boynundan yaralanan Blackburn'ün yardımına Çavuş Jeff Struecker komutasındaki 3 araçlık konvoy gönderildi. Blackburn'ü üsse götürmekle görevi Çavuş Dominick Pilla, başına isabet eden kurşunla hayatını kaybetti ve muharebedeki ilk kayıp verildi.
Saat 16:20 civarında, Kıdemli subaylar Cliff Wolcott ve Donovan Briley pilotluğundaki Super 61 kodlu Black Hawk tanksavarla vuruldu. Çarpışmada iki subay hayatını kaybetti, mürettebat ağır yaralandı. 16:40'ta Kıdemli subay Michael Durant pilotluğundaki Super 64 kodlu Black Hawk da RPG-7 ile vuruldu. Özel Görev Gücünün büyük bir kısmı, kurtarma görevi için kaza alanına hareket etti. Alana geldikleri anda, askerler kendilerini ağır ateş altında buldular. Hava desteğine rağmen, ekip gece boyunca alanda kuşatıldı. Ekipte yaralı sayısı arttığı için, yakınlardaki evleri işgal ettiler ve ev sakinlerini saldırı süresince rehin tuttular. Somalili milislerin saldırıları, Gece Takipçilerinin AH-6J Little Bird helikopterinin hafif silah atışlarıyla etkisiz hale getirildi.
Malezya ve Pakistan Birleşmiş Milletler güçlerinin eşlik ettiği Yardım Harekâtı, 02:00 sularında kaza yerine geldi. Operasyondan önce acil durum planlaması veya ABD Kuvvetleriyle koordinasyon sağlanamamıştı. Bu nedenle, kuşatılmış Amerikan birliklerinin kurtarılması önemli ölçüde gecikti. Malezya Kuvvetlerinin, Alman Yapımı Condor APC'leri (Zırhlı Personel Taşıyıcı - Armoured Personnel Carrier), Pakistan'ın dört M48 tankı, Amerikan Humvee'leri ve M939 Kamyonlarından oluşan Yardım Harekatı şehre giriş yaptı. Bu esnada, Gece Takipçilerinin Little Bird helikopteri kuşatma altındaki askerleri ve kurtarma ekibini savunmaya devam etti. Amerikan Kuvvetleri ağır kayıplar verdi. Condor aracının tanksavarla vurması sonucuna, bir Malezyalı asker hayatını kaybetti. Yedi Malezyalı ve iki Pakistanlı asker ağır yaralandı. Ancak filmde, Mogadişu Muharebesinde yer alan Pakistanlı ve Malezyalı askerler anlatıdan tümüyle çıkarılmıştı.
Muharebe, 4 Ekim 1993 saat 06:30'da sona erdi. Özel Görev Gücü askerleri, zırhlı konvoy tarafından Amerikan üssüne tahliye edildi. Kaza alanından ayrılırken, Başçavuş John R. Dycus liderliğindeki bir grup Ranger ve Delta Gücü askerine araçlarda yer olmadığı fark edildi. Grup, konvoyla Hawlwadig Yolunda buluşmak üzere kenti yaya olarak terk etmek durumunda kaldı. Bu olaya da "Mogadişu Mile" adı verildi.
Ridley Scott, olayı biraz daha dramatize etmeyi tercih etti. Filmde askerler, Mogadiscio Stadyumuna kadar yürümek zorunda kalıyor. Film ile Bowden'ın romanının ayrıldığı nokta da burası. Filmin sonunda, askerler bütün şehri yaya olarak geçiyor ve sonunda stadyuma ulaşıyor. Öte yandan, Bowden'ın kitabı askerler stadyumun tam tersi istikamette bulunan Ulusal Cadde'de konvoyla buluşmasıyla sonlanıyor.
"Hawlwadig Yolu ve Ulusal Cadde'nin kesişimine yaklaştığında, Olimpiyat Otelinin yaklaşık beş blok güneyinde, bir tank, APC, Humvee'ler ve çöl elbiseli adamlardan oluşan hattı gördü. Yığılına kadar, neşeyle koştu." (Bowden, 350).
Kaynakça:
- Bowden, Mark. Black Hawk down: A Story of Modern War. New American Library, 2002.
- Spiller, Ronald L.. Rewiev: Black Hawk Down. The Society for Military History, Lexington: Virginia.
- Chang, Edward D.. What You May Not Know About 'Black Hawk Down'. Real Clear Defence, 2018.
- Irvine, Reed & Kincaid, Cliff. Facts Omitted From Black Hawk Down. Accuracy in Media, 2002.
- Bowden, Mark. Black Hawk Down: A defining battle. The Philadelphia Inquirer, 1997.
- Bowden, Mark. Black Hawk Down: Freeing a Pilot, Ending a Mission. The Philadelphia Inquirer, 1997.
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
