MRAP/MKKA’ların Ülkemizde ve Dünyada Tarihsel Gelişimine Kısa Bir Bakış
MRAP (Mine Resistent Ambush Protect/ Mayına Dayanıklı Pusudan Koruyucu Araç)’ler ya da Türkçe terminoloji ile MKKA (Mayına Karşı Korumalı Araç)’lar, dünya genelinde üretilen ve özellikle asimetrik tehditler ile mücadele etmek amacıyla sıklıkla kullanılan zırhlı araçlardır. Özel gövde yapıları sayesinde, mayın ve el yapımı patlayıcılara (EYP) karşı yüksek mukavemete sahip olup, her ne kadar NATO müttefikleri arasında, 90’lı yılların sonu ve 2000’li yılların başında, bilhassa Afganistan İslam Cumhuriyeti ve Irak Cumhuriyeti’nde gerçekleştirilen operasyonlar yüzünden popüler hale gelseler de kökenleri 1960’lı yıllara kadar uzanmaktadır.
Bu platformlar ilk olarak zırhlı araçların, gövdelerinin açılı şekilde ve yerden yüksek tasarlandığı durumda, gövde altında gerçekleşecek patlamalardan kurtulabileceği prensibinden hareketle, EYP tehditlerinin yoğun olduğu Güney Afrika’da kullanılmak üzere geliştirildiler. MRAP/MKKA ailesine mensup platformlar, General Dynamics Land Systems ve BAE Systems gibi batılı şirketler tarafından da üretilegeldiler.
Birleşmiş Milletler güçlerince Afrika ve Doğu Avrupa’da kullanılan bu sistemler, Amerika Birleşik Devletleri’nin ilgisini ancak 2000’li yıllara doğru operasyonel manada çekebildi. Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığınca ilk test, 2000 mali yılı içerisinde gerçekleştirildi. Amerikan güvenlik güçlerinden ilk talep ise 2003 yılında geldi. Bu tarihte, sınırlı sayıda araç Afganistan ve Irak’ta kullanıma sunulmasına karşın, ihtiyaçların doğru tespit edilememesi dolayısıyla büyük boyutlu tedarik kararının verilmesi 2006 yılını buldu. Orta Doğu’da Amerikan askerlerine yapılan saldırılarda ciddi kayıplar verilmesinin de etkisiyle, 1.185 araçlık ilk teklife çağrı dokümanı, 2006’da yayımlandı.
Bugün itibariyle MRAP/MKKA’lar, Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığınca 3 grup halinde kategorize ediliyorlar. Bu gruplardan ilki, takribi 7 ton ağırlığında ve 6 personel taşıyabilen araçları kapsıyor. İkincisi, yaklaşık 19 ton ağırlığında olup, 10 personel taşıyan araçlardan oluşuyor. Üçüncü grupta ise ağırlığı 22,5 ton dolaylarında, öncelikli görevi mayın- el yapımı patlayıcı temizlemek olan, yolcu kapasitesi 12’ye kadar çıkan araçlar bulunuyor.
MRAP/MKKA’ların asker taşıma, mayın ve el yapımı patlayıcılarla mücadele görevlerinin haricinde geniş kullanım alanları bulunuyor. Bu alanlar arasında; silahlı devriye, keşif, komuta- kontrol, ambulans- yaralı tahliye, istihkam ve silahlı eskortluk görevleri ilk sıralarda yer alıyor.
Zırh sistemleri de dahil tüm donanımları, patlama dolayısıyla oluşan şoku araç içine mümkün olduğunca iletmeyecek şekilde tasarlanan MRAP/MKKA’lar, pek çok araştırmacı tarafından sürekli asimetrik muharebe çerçevesinde değerlendirilmelerine karşın; bu araçların çıkarma harekatlarında dahi kullanılabileceği değerlendiriliyor.
Türkiye’nin MRAP/MKKA tedarik ederek, gerek yurt içi gerekse sınır ötesi operasyonlarda kullanıma başlaması ise ABD’den dahi sonra gerçekleşti. BMC ve Savunma Sanayii Başkanlığı arasında, Taktik Tekerlekli Araçlar Projesi sözleşmesinin Nisan 2009’da imzalanmasıyla, 400’ün üzerinde Kirpi tedarik edildi. Terörist unsurlarca gerçekleştirilen pek çok saldırıda, güvenlik güçlerimizi başarıyla koruyan Kirpi, büyük beğeni topladı ve TTA-2 (Taktik Tekerlekli Araçlar-2) projesi kapsamında, Ağustos 2017’de, 500’den fazla Kirpi II’nin teminine yönelik, taraflar arasında bir sözleşme daha imzalandı. Söz konusu Kirpi II araçlarının teslimatları da Temmuz 2018 tarihinde başladı.
Kullanım sürecinde hem tasarımı hem de donanımı geliştirilmeye devam eden Kirpi araçları; jammer entegrasyonu, uzaktan komutalı kule entegrasyonu, kafes zırh uygulaması gibi bir dizi çalışmaya tabi tutuldu. Aracın ambulans konfigürasyonu da geliştirilerek, güvenlik güçlerinin hizmetine sunuldu. Bahsedilen TTA ve TTA-2 projelerinin haricinde, çeşitli müstakil alımlar da gerçekleştirdi.
Kirpi’ye oranla daha küçük boyutlu ve manevra kabiliyeti yüksek fakat mayın- EYP tehditlerine karşı da mukavemet sahibi, Ejder Yalçın 4x4 ile Cobra II gibi araçlar da temin edilerek kullanılmaya başlandı. Ayrıca ASELSAN tarafından hayata geçirilen, sınır bölgelerinde kullanılacak mobil gözetleme araçlarının geliştirilmesi çalışmalarında, baz platform olarak Hızır 4x4 seçildi.
Türk savunma sanayii ürünü MRAP/MKKA’lar, dost ve müttefik ülkelere ihraç edilerek, ülke ekonomisi için bir katma değer de yaratıldı.
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
