Mertcan Tutum: Veri Tabanı Nedir?
Veri tabanı verilerin muntazam ve organize bir şekilde tutulmasını, yönetilmesini ve güncellenmesini sağlar. Ulaştığımız her veri, veri tabanlarında tutulur. Günümüzde her bilginin sanal ortama aktarılması verilerin saklanması gereksinimini ortaya koymuştur. Veri tabanı, verilerimizi bir dizi tabloda ve içerisinde bulunan satır, sütun ekseninde modeller, Bu şekilde veriler daha erişilebilir, yönetilebilir, değiştirilebilir ve güncellenebilir hale gelmiştir.
Veri Ambarı Nedir?
Veri tabanları en güncel verileri tutar. Veri ambarı ise veri ambarı uzmanları tarafından raporlama ve analiz yapabilmek için şirketin geçmiş verilerini sakladığı yerdir.
Veri tabanının Evrimi
1960'lı yılların başlarında ortaya çıkıyor. Hiyerarşik veri tabanları (ağaç benzeri bir model) ve ağ veri tabanı (ilişkili) verileri saklamak ve güncellemek için kullanılan orijinal sistemlerdi. 1980'li yıllarda ilişkisel veri tabanları popüler oldu ve 1990'lı yıllarda nesne odaklı veri tabanları öne çıktı. Gelişen teknoloji ve hızla artış gösteren verilerin işlenmesine duyulan ihtiyaçtan dolayı NoSQL veri tabanları geliştirildi. Günümüzde ise bulut veri tabanları ve kendi kendini yöneten veri tabanları trendler arasında.
Veri tabanı (Database) Türleri Nelerdir?
Dağıtık Veri tabanı
Bu veri tabanı bilgileri farklı veri tabanlarında tutar. Her bir veri tabanı da bilgisayar ağlarıyla birbirine bağlıdır. Dağıtık sistemlerin ortaya çıkış sebebi kaynakları paylaşma ihtiyacı. Aynı anda birden fazla veri tabanı üzerinde işlem yapmayı sağlıyor. Farklı bilgisayarlardaki donanım araçlarını kullanarak verilerimizi daha performanslı tutmayı sağlar. Avantajları ise Esneklik, Şeffaflık, Parçalama, Erişilebilirlik gibi özellikleri barındırır.
İlişkisel Veri tabanı
Günümüzde en çok tercih edilen veri tabanı türüdür. Verilerin birbiriyle ilişkili noktalarını baz alarak işlem yapmaya olanak sağlar. E.F. Codd tarafından 1970 yılında geliştirilmiş 1980 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Bu tür veri tabanlarında bire-bir, bire-çok , çoka-çok ilişkilendirme yapılabilmektedir. Yapılandırılmış bilgilere en verimli ve hızlı bir şekilde erişim imkanı sunar.
Merkezi Veri tabanı
Dağıtık veri tabanının aksine toplanan tüm verileri tek bir veri tabanında saklar. Avantajları ise verilerimizin tek bir otorite tarafından kullanıcılarına verilen erişim yetkileri ile kontrol edilebilmesidir. Dağıtık veri tabanlarının getirdiği karmaşıklığı ortadan kaldırır.
Bulut Veri tabanı
DBaaS olarak tanımlanır. Bulut platformu üzerinde kurulan ve erişilen veri tabanıdır. İş operasyonlarını desteklemek ve verinin kullanılabilirliğini artırmak amacıyla bir kurum tarafından ücretli abonelik sistemleriyle özel, genel veya hibrit bir bulut ortamında oluşturulan, erişilen veri tabanıdır. Avantajları ise esneklik, erişilebilirlik, performans.
Nesneye Yönelik Veri Tabanı
Bu veri tabanında veriler nesne tabanlı programlamada olduğu gibi nesneler biçiminde ifade edilir. Nesne yönelimli programlama dilleri kullanılarak oluşturulan verilerin depolanması için uygundur. Fakat bu veriler genellikle ilişkisel veri tabanlarında depolanıyor. Ses, video, yazı vb. veriler düzenlenebilir.
Açık Kaynak Veri tabanı
Adından da anlaşılacağı gibi erişime açık ve açık kaynak kodlu üzerinde çeşitli işlemler yapmamıza olanak sağlayan ücretsiz veri tabanı türüdür. Farklı kaynaklardan edinilen veriler çeşitli kuruluşlarca yayınlanır. Genel olarak makine öğrenmesi ve veri ön işleme gibi alanlar için uygundur.
NoSQL Veri tabanı
İlişkilendirilmiş veri tabanları çalıştığı zaman çok fazla transaction (işlem) gerçekleşir bu da sistemimize ağır yük bindiriyor. Bu sorunu ortadan kaldırmak için NoSQL geliştiriliyor. Yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış verileri işlemek için kullanılır. Genel olarak mobil uygulamalar, IOT, içerik yönetimi, gerçek zamanlı büyük veri vb. alanlarda kullanılır.
Grafik Veri tabanı
Bu veri tabanı türünde verilerin depolanması ve sorgulanması grafik teorisi üzerinden yapılır. İki öğe den oluşur; "Node" varlıkları temsil eder. (müşteri, çalışan) ve "Edge" ilişkiyi temsil eder. Genel olarak sosyal ağ oluşturmada, ürün önerileri, ağ analizi gibi alanlarda kullanabiliriz.
Veri tabanı Bileşenleri Nelerdir?
Veri
İşlenmemiş gerçek enformasyon parçacığı. Bir konu ile ilgili gerçeklerdir. Örneğin resim, dosya, ses, harfler, semboller vb. Ayrıca veriler tek başına bir anlam taşımazken bir araya getirilip işlenerek anlamlı bilgiler oluşturur. Kişinin kaydetmeye değer bulduğu her şey veridir.
Yazılım
Bir veri tabanını organize etmek veya yönetebilmek için gerekli programlar bu kategoridedir. Örneğin bir şirketin metinlerini kaydetmek ve düzenlemek için Word gibi bir programa ihtiyaç duyuyorsak veri tabanını muntazam hale getirmek için de çeşitli yazılımlara ihtiyaç duyarız.
Donanım
Veri tabanında kullanılan her türlü cihaz bu kategoridedir. (Bilgisayar, elektronik cihazlar vb.) Verilerimizi fiziki olarak bu donanımlar üzerinde saklarız.
Veri Tabanı Sorgulama Dili
Verilerimize ulaşmak için bir dizi komut ve sorgu dili kullanmamız gerekir. Bu sorgular sayesinde veri tabanımızdan anlamlı ve ilişkili veriler çekebiliriz.
Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Çeşitleri
MySQL
ASP, PHP gibi web programlama dilleri ile kullanılabilir. Dünyada En çok bilinen açık kaynaklı ilişkisel veri tabanı yönetim sistemidir. Hızlı ve esnek bir yapısı vardır. Altı milyondan fazla sistemde yüklüdür. Windows, unix gibi işletim sistemleri için ücretsizdir. Ticari kullanım için ayrı bir lisans alınması gerek bu lisans ise Oracle tarafından sunulmaktadır.
SQLite
D.Richard Hipp tarafından 2000 yılında C/C++ dilleri ile Amerikan Donanması için geliştiriliyor daha sonra açık kaynak kodlu olarak herkesin kullanımına sunuluyor. Herhangi bir program (sunucu gereksinimi olmadan) yüklemeden web tabanlı olarak çalışabilir. Linux, Windows ve MacOS işletim sistemleri ile uyumludur.
MariaDB
İlişkisel veri tabanı sistemi olan MySQL kaynak kodundan türemiş C/C++ dillerini desteklemekte ve kullanımı ücretsiz açık kaynak kodlu olan bir veri tabanı yönetim sistemidir. AlibabaCloud, Wikipedia, Microsoft, Google gibi şirketler tarafından desteklenmektedir. MariaDB kâr amacı gütmediği için bugün olduğu gibi gelecekte de ücretsiz olacaktır.
MongoDB
MongoDB Inc. tarafından C++ dili ile geliştirilmiş açık kaynak kodlu NoSQL veri tabanı uygulamasıdır. Verileri JSON tipinde doküman olarak saklayan bir veri tabanı türüdür. İlişkisel veri tabanlarının yetişemediği ağır ve yavaş durumlarda daha çok MongoDB kullanılır. Milyarlarca veri içerisinden istediğimiz veriyi çağırarak düzenlemeler, analizler yapabilme imkânı sunar.
Oracle
Oracle şirketi tarafından C/C++ dilleri ile geliştirilmiş ilişkisel veri tabanı yönetim sistemidir. Kurumsal alanda kullanılan yaygın bir veri tabanıdır. Büyük boyuttaki verileri barındırıp aynı anda birçok kişinin erişebilmesini sağlıyor. Tüm işletim sistemleri ile uyumlu ayrıca haftalarca kapatılmadan 24 saat boyunca çalışabilmekte.
PostgreSQL
Açık kaynak kodlu ilişkisel veri tabanıdır. İlişkisel olmayan (JSON) sorgulamayı destekler. Büyük nesnelerin depolanmasını destekler. Geniş bir topluluğa sahip olduğundan dolayı güvenli, günlük kaydı sayesinde hatayı dayanıklıdır. Java , C/C++, Ruby gibi dilleri desteklemekte.
Microsoft SQL Server
Versiyon 7.0'dan önce Sysbase SQL Server tarafından Microsoft'a satıldı. Aynı anda birden fazla kullanıcı tarafından verilere erişilmesini sağlayan kurumsal alanda kullanılan yaygın bir veri tabanıdır. Windows ve linux işletim sistemleri ile uyumludur. Veri koruması, sınıflandırması konusunda oldukça yeteneklidir. Sql öğrenenler için ücretsiz olmakla beraber şirketler için kullanılan ücretli sürümler de bulunmaktadır.
Veri tabanına Yönelik Zorluklar
Verilerin güvenliğini sağlama
Veri tabanının altyapı ve bakımı
Ölçeklenebilirlik
Veri hakimiyeti
Mertcan Tutum
Cumhuriyet Üniversitesi Yönetim Bilişim Sistemleri 4.Sınıf Öğrencisi
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
