Artırılmış Gerçeklik ve Yeni Kullanım Alanları
Artırılmış gerçeklik, fiziksel dünyadaki gerçekliklerin yapay ögeler kullanılarak zenginleştirilmesi ve arttırılmasını içermektedir. Artırılmış gerçeklik eğitim, güvenlik, savunma, tıp, reklamcılık, sanat, oyun geliştirme, dekorasyon gibi pek çok alanda kullanılmaya başlamıştır.
Artırılmış gerçeklik ile ilgili ilk fikir Oz Büyücüsü ’nün yazarı olarak ünlenen L. Frank Baum’un 1901 yılında yazdığı “The Master Key” kitabında ortaya konulmuştur. Hikâyede anlatılan olay arttırılmış gerçeklik fikrine ışık tutmaktadır. 1992 yılında arttırılmış gerçeklik kavramı ilk defa Thomas Caudell ve David Mizell tarafından kullanılmıştır.
Alan Craig, Artırılmış Gerçekliğin Anlaşılması adlı kitapta arttırılmış gerçekliğin bir teknoloji değil ortam olduğundan bahsetmiştir. Bu ortam gerçek ve yapay veriler arasındaki iletişime aracılık etmektedir. Artırılmış gerçeklik ortamlarının oluşturulmasında iyi bir donanım ve yazılım bilgisine ihtiyaç duyulmaktadır. Donanım algılama, işleme ve ekran ihtiyacını karşılarken algılayıcılar gerçek dünya ve yapay olan arasındaki iletişimi kurmaktadır. Algılayıcılar her türden gerçek veriyi elde etmeye çalışmaktadırlar. Bir ortamda bulunan gerçek ögeler bunların dokuları, ortamın sıcaklığı, ortamdaki ögelerin rengi gibi adlandırılabilecek her şey bu verileri içerir. İşlemciler artırılmış gerçekliğin beyni gibidirler. Ekranlar ise algılanan sinyallere aracılık ederler. Bu bazen görsel bazen işitsel bazense duyusal olarak tasarlanabilmektedir. Bu yazılımsal ve donanımsal ihtiyaçların tek tipi ve tek formu yoktur. Teknoloji bileşeni arttırılmış gerçeklik kavramı için önemlidir. Bu bileşenler arttırılmış gerçekçiliğin ihtiyaç duyduğu bileşenleri içerir.
Artırılmış gerçekliğin önemli unsurlarından biri de içeriktir. İçerik onu üretenin elinde şekillenir. İçeriği tasarlayan kendi anlamını yaratmaktadır. Bu sebeple içeriğin iyi olması önemlidir. İyi bir içerik arttırılmış gerçekliği zenginleştiren unsurlardandır. Tüm dijital verilerde olduğu gibi artırılmış gerçeklikte çıkarlara hizmet etmekte ve manipüle edilmektedir. Bu yüzden bu alanda etik önemlidir. Hazırlanan içeriklerin de etik kurallara uygun olarak tasarlanması gerekmektedir.
Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik çoğu zaman aynı şeyler olarak algılansa da birbirinden farklı anlamları ifade etmektedirler. Sanal gerçeklikte hiç yoktan tamamen sanal bir ortam yaratılırken artırılmış gerçeklikte var olan bir gerçeklik sanal olarak zenginleştirilir. Her iki kavram arasındaki en temel farklılık bu şekilde ifade edilebilir. Artırılmış gerçekliğin gerçek dünya ile daha fazla bağlantısının bulunması bir avantajdır. Ayrıca ortam baştan yaratılmadığından zaman ve emek tasarrufu sağlar. Artırılmış gerçeklik uygulamalarının kullanımını arttıracak bir özellikte mobil özellikler ile gelmiştir.
Artırılmış gerçekli mobil uygulamaları kolay taşınabilirliği sebebiyle tercih edilmektedir. Her yerde her zaman ulaşılabilir olması mobil uygulamaların tercih edilebilirliğini artırmaktadır. Mobil teknolojilere erişimin diğerlerinden daha ulaşılabilir olması onu tercih edilebilir kılmaktadır. Ayrıca akıllı telefon ve tabletler düşük ücretli veya ücretsiz olmalarından ötürü daha çok tercih edilmektedirler. Bu gibi özellikleri sayesinde mobil teknolojiler günlük hayatta daha çok yer bulmaktadır. Daha fazla kitleye daha az maliyetle ulaşılabilmektedir.
Artırılmış gerçeklik duyusal nicelikleri geliştirir. Ögeler yalnızca görsel ve işitsel olmaktan çıkar diğer duyu organlarına da hitap etmektedirler. Artırılmış gerçeklik uygulamaları problem çözmede kullanıcılarına yardımcı olmaktadırlar.
Artırılmış gerçeklik günümüzde kullanıcılar tarafından merak edilen meraklıları tarafından ilgi çeken ve yenilikleri ile heyecanlandıran ortamlar olarak nitelendirilebilmektedir. Ancak teknoloji ve çevre kısıtları da birtakım olumsuzluklara sebebiyet vermektedir. Örneğin sınırlı grafik yeteneği, sınırlı hafıza, işlevsiz işlemci gibi teknolojik kısıtlar veya çeşitli ortamlarda kullanım yasakları gibi çevresel kısıtlamalar bulunmaktadır. İçerik yazarlarının bilgi ve donanım eksikliklerine sahip olması, artırılmış gerçekliğin sosyal kabul sorunu, arttırılmış gerçeklik teknolojilerinin sağlığa zarar verecek bazı yanlarının engellenememesi, (örneğin göz yorgunluğu) , gerçeklik algısında meydana gelen olumsuz yönde değişiklik veya uygulamadan kaynaklı hatalar olarak sıralanmaktadır.
Artırılmış gerçekliği günümüzde pek çok kullanım alanıyla görmek mümkündür. Artırılmış gerçekliğin pazarlanması kavramı da yaygınlaşmaktadır. Reklam ve pazarlama stratejilerinde arttırılmış gerçekliğin kullanılmasının en önemli sebeplerinden biri hedef kitle etkileşiminin artması ve kitlelerin süreçte aktif yer alımının sağlanması ile ilgilidir. Ünlü bir mobilya firmasının bir bilgisayar oyununda kendi mobilyalarıyla dekorasyon yaptırması, bir araba firmasının ürün tanıtımında arttırılmış gerçekliğin kullanılması buna örnek gösterilebilir. Ayrıca yalnızca özel sektörde değil kamuda da kullanımı yaygınlaşmaktadır. Örneğin; Almanya Saale Nehri üzerinde gerçekleşecek olan peyzaj çalışması için bölge halkına nehrin üzerinde yapılacak olan çalışmalar öncelikle fotomontaj uygulanmış görseller olarak gösterilmiş daha sonra artırılmış gerçeklik ile gösterilmiştir. İkinci görselden sonra Saale nehri çevresinde yaşayan halk yapılacakları daha iyi anlamış ve bu konuda tavsiyelerde bulunmuşlardır. Savunma sektöründe de artırılmış gerçeklik ciddi avantajlar sağlamaktadır. Görüntü tanımlama, gerçek zamanlı harita ve konumlandırma gibi arttırılmış gerçeklik sayesinde sağlanan özellikler askerî açıdan gereklilikleri karşılamaktadır. Endüstriyel tasarımlarda kullanılan artırılmış gerçeklik ürün üretilmeden önce ürünlerin deneyimlenmesini sağlar. Hatta tasarlanan bir uygulama ile gerçek ortamlara kurulacak olan mobilya ortam içinde kurgulanıp ihtiyaca göre hazırlanabilmektedir.
Artırılmış gerçeklik gelecek vadeden yaklaşımlar arasında yerini almıştır. Günlük yaşamın bir parçası haline gelecek olan artırılmış gerçeklik teknolojileri farklı duyulara hitap eder ve daha hızlı daha güçlü daha az maliyetli uygulamalarla geleceğe de göz kırpmaktadır. Artırılmış gerçeklik uygulamalarının zamanla kişileştirilecek ve çeşitlendirilecek olması onları daha da kıymetli hale getirecektir. Artırılmış gerçeklik için teknoloji önemlidir ancak içerik, bilgi, deneyim ve etkileşim daha büyük anlamlar ifade etmektedir. Artırılmış gerçeklik için içerik geliştirmek ise belli bir uzmanlık gerektirmektedir. Alanın gelişmesiyle alanda ihtiyaç duyulacak personel sayısının da zamanla artması beklenmektedir.
KAYNAKÇA
1. Craig, A. B. (2013). Understanding augmented reality: Concepts and applications. Massachusetts: Morgan-Kaufmann Publishers.
2. R. Silva, J. C. Oliveira, G. A. Giraldi. Introduction to Augmented Reality (online published) erişim tarihi: 14.06.2919
3. https://digitalcommons.law.uw.edu/techlab/1/
4. https://webrazzi.com/2018/11/12/holonext-ar-cake-maker-3d/
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
