Türkiye, Türbin Motor Teknolojileri Açısından Tarihi Bir Günü Daha Geride Bıraktı
Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir’in sosyal medya hesabı üzerinden yayımlanan mesaja göre; TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. bünyesinde kurulan Turboşaft Ar-Ge Test Merkezi’nin temel atma töreni ve T700-TEI-701D motoru teslim töreni 13 Mayıs’ta, Eskişehir’de gerçekleştirildi. Ayrıca T700-TEI-701D motoru ve test merkezi de Prof. Dr. İsmail Demir tarafından yakinen incelendi.
Törende konuşan TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. Genel Müdürü Prof. Dr. Faruk Akşit, teslimi gerçekleştirilen “T700-TEI-701D motoruyla ilgili şunları söyledi:
“T700-TEI-701D motoru, Türkiye’nin genel maksat helikopteri ihtiyacını karşılamak üzere, T.C. Cumhurbaşkanlığı Savuma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülen büyük bir projenin parçası. Geçmişi, 15 ila 20 yıl kadar önceye kadar uzanan proje kapsamında, S70i helikopterlerinin Türkiye’de yerli olarak üretilmesi hedefleniyor. Mali boyutu 3, 2 milyar dolar mertebelerinde olan bu büyük projede, TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.’nin rolü ise helikopterlerin motorlarının yerli olarak üretilmesi. Helikopterin gövde üretimi Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş., aviyonik üretimi ise ASELSAN A.Ş. tarafından gerçekleştiriliyor. 20 yıldan uzun bir süre içerisinde, 236 adet T700-TEI-701D motoru tarafımızca teslim edilecek. Ancak teslimin gerçekleştirilmesi ile TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.’nin sorumluluğu bitmiyor. Motorların bakım, onarım ve idamesi de firmamıza ait.
T700-TEI-701D’nin en büyük özelliği, Türkiye’de üretilmiş ilk yerli helikopter motoru olmasıdır. İlk milli helikopter motorumuz ise T625 helikoterinde kullanılacak olan TS1400’dür. T625 helikopterine entegrasyon çalışmaları gerçekleştirilmek üzere Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’ye ilk TS1400 teslimatını da bir yıl içerisinde gerçekleştirmeyi hedefliyoruz.
Henüz T700-TEI-701D, %20- 30 gibi nispeten düşük bir yerlilik oranı ile üretilse de ilerleyen süreçte bu oranı %60 seviyesine çıkarmayı hedefliyoruz. Zaten motorun, üretimi en zor komponentleri diyebileceğimiz hareketli parçalar, tarafımızca üretiliyor. Diğer parçalar ise motorun asıl üreticisi olan firmanın tedarik zincirinden tedarik ediliyor. Burada, kurmuş olduğumuz test bremzesinde de kalifikasyon testlerini icra ederek, teslimatı gerçekleştiriyoruz. Bugün itibariyle 4 motorun üretimi tamamlanmış durumda.”
Prof. Dr. Faruk Akşit, konuşmasının devamında ise Turboşaft Ar-Ge Test Merkezi ile ilgili olarak şöyle konuştu:
“TS1400 turboşaft motorumuzun bütün komponent testlerini yapabiliyoruz. Fakat motorun kalibrasyonu için her bir komponentin ayrı ayrı değerlendirilerek, karakteristik haritalarının çıkartılması gerekiyor. Böyle bir sürecin ülkemizde gerçekleştirilebilmesi için yaptığımız bütün ön çalışmaları tamamladık. Hedefimiz, bu kabiliyetin de Türkiye’ye kazandırılmasıdır.”
Prof. Dr. Faruk Akşit’in ardından konuşmasını gerçekleştiren Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir ise Türk savunma sanayiinin ulaşmış olduğu yetkinliği şu sözlerle değerlendirdi:
“Bugün bir motorun teslimi ve test merkezinin temel atma törenin ötesinde, aslen bir kavramı kutluyoruz. Artık Türkiye, motor tasarımıyla ilgili belirli adımları atmaya başladı. Görüldüğü üzere gerek T625 gerekse de T129’da kullanılabilecek bir motorun çalışmaları, TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. bünyesinde yürütülüyor. Sektörün bundan sonraki hedefi, proje süreçlerinin kısaltılması olmalıdır. Çünkü ülkemizin ihtiyaçları göz önünde bulundurulduğunda, 8- 10 yıl gibi sürelerin ne kadar uzun olduğu rahatlıkla görülebiliyor. Sadece turboşaftlara değil; turboprolara, turbofanlara ve turojetlere de ihtiyacımız bulunuyor. Bu projlerin de zaman kabedilmeksizin, hızlı şekilde hayata geçirilmesi gerekiyor. Söz konusu projelerin hayata geçirilmesi için hem gerekli enerjiye hem de gerekli iradeye sahip olduğumuza inanıyorum.”
Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Özel Kuvvetler Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğünün ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. ana yükleniciliğinde 109 adet helikopterin lisansaltında üretimini öngören T70 Genel Maksat Helikopter Programı, Türk savunma ve havacılık sanayii ekosisteminin korunması ile güçlendirilmesi açıcından büyük önem arz ediyor. Projede;
- Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin kabin, kokpit, kuyruk konisi, yatay- dikey kuyruk, ana rotor palleri, kuyruk rotor palleri gibi tüm ana parçaların üretimini, nihai montaj işlemlerini, testlerini gerçekleştirmesi, entegre lojistik desteğini sağlaması,
- ASELSAN A.Ş.’nin temel aviyoniklerin geliştirilmesi ile entegrasyonunu üstlenmesi ve
- TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.’nin de T700 motorlarının 60’ın üzerinde değişik parçasının üretilmesi, montajı, nihai testi, konfigürasyon yönetimi, lojistik destek hizmetlerinden sorumlu olması planlanmıştır.
Projeye, ülkemizden çeşitli özel sektör firmalarının da sayılan şirketlere ilave olarak katılım sağlanması hedeflenmektedir.
T.C. Cumhurbaşkanlığı - Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde yürütülmektedir.
